Mısır, ülkemizde tarla ürünleri arasında ekiliş alanı bakımından yedinci sırada (buğday, arpa, nohut, mercimek, pamuk, ayçiçeği), üretim miktarı bakımından ise üçüncü sırada yer alan bir üründür. Hemen hemen ülkemizin tüm bölgelerinde yetiştirilmesine rağmen ekonomik olarak Adana başta olmak üzere Akdeniz Bölgesinde, Karadeniz Bölgesinde ve Marmara Bölgesinde yetiştirilmektedir. Mısır, gerek besin maddesi olarak gerekse glikoz, nişasta, yağ ve yem sanayinin ham maddesi olarak önemli bir üründür. Gıda, içecek, tutkal, kağıt, kozmetik, tekstil, inşaat, ilaç ve kimya sanayisinde kullanılan önemli hammaddelerden biridir. Ülkemizde üretilen mısırın tamamına yakını yurtiçinde tüketilmektedir. İçinde bulundurduğu zengin besin maddesi nedeniyle insan ve hayvan beslenmesinde büyük değer taşımaktadır.
Mısırın hava basıncı veya vakum ile taşınması için havalı taşıma sistemlerinden yararlanılır. Mısır hava ile taşındığı için helezon, konveyör veya kovalı elevatör gibi makine veya mekanizmalarda oluşan kırma problemi bulunmamaktadır. Mısır unu, tozu kapalı borular içinde iletildiği için ortama toz yayılmamaktadır. Böylece gıda güvenliği ve işletmenin temizliği gibi avantajlar elde edilmektedir. Pnömatik taşıma ile tane mısır, mısır unu, toz veya granül halinde bulunan mısırlı mamüller taşınabilmektedir. Pnömatik mısır iletim sistemlerinde farklı uygulamalar için farklı sistemler kullanılmaktadır.
Örnek Uygulamalar
Paketleme:
Çuval, big bag, konteyner gibi taşıma ortamlarına dolum yapılır. Vakumlu taşıma sistemi ile tane mısır, yerden veya depodan çekilir.Kamyona / traktöre mısır yükleme boşaltma:
Depoda, siloda, yerde bulunan dane mısır vakum ile çekilir, kamyona veya römörka taşınır.Fabrika içi tane mısır taşıma:
Silo, depo, yer, boşaltma çukuru ,makina çıkışı gibi yerlerden yine tesis içindeki yerlere taşınır. Mısır kurutma makinasına mısır yükleme, devir daim işlemi, mısır kurutma makinasında kurutulmuş mısırın kamyona yüklenmesi gibi işlemler pnömatik mısır taşıma sistemi ile yapılmaktadır. Havalı taşıma sisteminin bir avantajı da mısır kurutma işlemine katkıda bulunmasıdır. Polimak tarafından geliştirilen sıcaklık ayarlı pnömatik hava pompası ile taşıma havasının sıcaklığı ayarlanabilmektedir. Böylece mısır kurutma makinaları için enerji tasarrufu sağlanmaktadır.
Binalar / fabrikalar arası mısır taşıma:
Tane mısır, farklı binalara taşınır. Örneğin depodan değirmene, siloya mısır taşıması sağlanmaktadır.Çuval Boşaltma:
Çuvalda bulunan tane mısır, bunkere boşaltılarak pnömatik nakil hattına aktarılır. Boru hattı ile istenilen siloya, miksere veya kazana mısır dolumu yapılır.Silo Doldurma Boşaltma:
Kamyon, zemin, bunker gibi yerlerden alınan tane mısırın siloya dolum yapılır. Silo içinde bulunan mısır ile kamyona yükleme, fabrika, makine veya başka bir siloya taşıma işlemi yapılır.
Kamyondan depoya tane mısır boşaltma
Silo içinden kamyona mısır dolum işlemi
Helezon ve pnömatik sistem ile silo dolumu
Yerde bulunan tane mısırın silolara aktarılması
Yerde bulunan tane mısırın vakum ile çuval veya bigbag gibi paketlere doldurulması
Çuvalda bulunan mısırın siloya doldurulması
Seyyar Pnömatik Mısır Yükleme Boşaltma Sistemi
Seyyar pnömatik nakil ve iletim sisteminde vakum hortumu ile çekilen tane mısır istenilen yere hava basıncı ile taşınır. Temel bileşenleri hava körüğü (blower), hava kilidi, ve siklon sistemidir. Vakum hortumu mısırı silodan, yerden veya kamyondan çeker. Çekilen mısır boşaltma sistemi ile istenilen yere aktarılabilir. Kamyona, siloya, depoya dolum yapılabilir. Bu sistemi kullanmak için bir kişi yeterlidir.Seyyar pnömatik taşıma sisteminin avantajları:
– Buğday, arpa, mısır, nohut, susam gibi malzemelerin hiç zarar görmeden ve kırma yapmadan hava yardımı ile taşınmasını sağlar.
– Tane mısır yerden, kamyondan veya silodan vakum ile çekilir ve yine yere, kamyona veya siloya aktarılır.
– Helezonun ulaşamadığı yerlerde rahatlıkla kullanılabilir
– Mısır yatayda 80 metre dikeyde 40 metre mesafeye taşınabilir
– Sistem elektrik motoru ve dizel motoru ile çalıştırılabildiği gibi, traktör ile de çalıştırılabilir.
– Kamyon, traktör gibi taşıtlara takılabilen az yer kaplayan, istenilen kapasitede taşıma sistemleri mevcuttur.
Pnömatik Taşıma Sistemlerinin Konveyör, Helezon ve Elevatörlere göre avantajları
– Konveyor, elevatör ve helezonlu taşıyıcılarda malzeme genellikle doğrusal yolları takip eder. Helezonlar tamamen doğrusal taşıma yaparlar. Mal yatay, dikey veya eğimli taşınabilir. Helezon ile taşıma mesafesi kısadır. Kovalı elevatör sistemleri ise genellikle sadece dikey doğrultularda malzeme taşır. Konveyör sistemleri ise genellikle yatay düzlemde çalışır. Konveyor ile taşınan malzemelerde sağa sola dönüşler yapmak mümkündür. Helezonlu sistemlerin küçük boyutluları taşınabilmekte ve yer değiştirilebilmektedir. Bunun dışında hem helezon, hem kovalı elevatör hem de konveyörler uygulama ortamlarında sabit bir zemine monte edilirler. Pnömatik taşıma sistemleri boyutlarına göre hem sabit hem de seyyar olarak üretilebilir. Malzeme iletim yolu yatay, dik veya kıvrımlı olabilir, herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Aynı zamanda koveyör ve elevatör sistemlerinin aksine taşıma hattı için yer ihtiyacı da çok azdır. Gerektiğinde sadece boru hattının yönü ve yeri değiştirilerek farklı yönlere taşıma yapmak mümkündür. Kovalı elevatör, konveyör ve helezon sistemlerinde değişiklik ve ekleme yapmak çok daha zordur. -Kovalı elevatör ve konveyorlü makinalarda bir çok mekanik parça, motor, redüktör ve bilya bulunmaktadır. Parça sayısı fazla olduğu için arıza yapma ihtimali yüksektir. Elevatör ve konveyörlerin parça bakımı ve değiştirme işlemleri de zahmetlidir. Özellikle uzun mesafeli konveyör sistemlerinde sadece bilya değişimi bile çok maliyetli ve zaman alan bir işlemdir. Havalı taşıma sistemlerinde genellikle blower ve hava kilidi adı verilen iki temel cihaz ile bunları çalıştıran motor ve redüktör bulunmaktadır. Sistemin diğer bileşenleri boru hattı, siklon ve silo gibi öğelerdir. Konveyör ve elevatör sistemlerine göre çalışan ve hareket eden parça sayısı çok daha az olduğu için pnömatik taşıma sistemlerinin arıza yapma riski de düşüktür. Tamir ve bakım işlemleri kısa sürede bitirilebilmektedir. – Helezon ile taşıma işlemi özellikle mısır, fındık, çekirdek gibi hassas malzemeler için uygun değildir. Bu tip malzemeler helezonun dönen parçaları arasında kolaylıkla sıkışıp kırılabilmektedir. Havalı taşıyıcılarda ise taşınan malzemeye zarar verecek herhangi bir ekipman bulunmamaktadır. – Kovalı elevatör ve konveyör sistemleri genellikle malzemeyi açık bir ortamda taşımaktadır. Özellikle tozlu malzemelerde ortama toz karışması, hareketli ekipmanların kirlenmesi gibi problemler olabilmektedir. Gıda malzemelerinin elevatör ve konveyör ile taşınmasında ortama dağılan gıda parçacıkları bakteri olulşumu riskini doğurmakta, hijyen problemlerine sebep olmaktadır. Hava ile taşıma sistemlerinde ise malzeme kapalı borular içinde iletilmektedir. Ortama herhangi bir toz, partikül yayılımı olmamaktadır.